Jednym z pierwszych wyborów, przed którymi staje przedsiębiorca przed założeniem firmy, jest wybór formy planowanej działalności gospodarczej. Decyzja ta będzie rzutowała na sposób prowadzenia przedsiębiorstwa, warto więc wnikliwie przeanalizować wszystkie dostępne możliwości. Poniższy artykuł to kompleksowa charakterystyka spółek w Polsce. Sprawdź, jaką formę działalności możesz wybrać i czym będzie to skutkować.

Klasyfikacja spółek w Polsce

W naszym kraju spółki są to formy organizacyjno-prawne, które działają na podstawie Kodeksu spółek handlowych oraz Kodeksu cywilnego. Zazwyczaj klasyfikuje się je poprzez podzielenie ich ze względu na sposób ich funkcjonowania na rynku. Najczęściej można spotkać następujące rozróżnienie:

  • spółka cywilna,
  • spółka prawa handlowego:
  • spółka osobowa:
  • jawna,
  • partnerska,
  • komandytowa,
  • komandytowo-akcyjna,
  • spółka kapitałowa:
  • akcyjna,
  • z ograniczoną odpowiedzialnością.

Charakterystyka spółek w Polsce – spółki prawa cywilnego

W spółce cywilnej strony składające się z osób fizycznych lub prawnych podpisują umowę, w przypadku której nie jest konieczne spisywanie aktu notarialnego, ani wnoszenie kapitału. Celem ich współdziałania w ramach spółki jest osiągnięcie wspólnego celu gospodarczego, poprzez transakcje z innymi przedsiębiorcami. Spółka prawa cywilnego nie ma osobowości prawnej. To oznacza, że wszelkie prawa i obowiązki z nią związane spoczywają bezpośrednio na wspólnikach. Co więcej, w razie potrzeby odpowiadają oni solidarnie nie tylko majątkiem spółki, ale też majątkami prywatnymi.

Aby zarejestrować spółkę cywilną należy dopełnić formalności w CEIDG, czyli Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Ponadto trzeba dla niej uzyskać również REGON i NIP. W tym celu należy zgłosić ją do GUS. Spółka cywilna jest płatnikiem VAT, ale podatek dochodowy płaci osobno każdy ze wspólników.

Charakterystyka spółek w Polsce – spółki prawa handlowego

Jak wspomniano wyżej, spółki prawa handlowego dzielą się na osobowe oraz kapitałowe. Pierwsze z nich nie mają osobowości prawnej. W ich imieniu można jednak dokonywać zobowiązań. Spółki kapitałowe natomiast stanowią osobowość prawną, a ponadto do ich założenia potrzebny jest kapitał. Mają one również majątek niebędący własnością wspólników.

Spółka jawna – charakterystyka

Zakładają ją osoby fizyczne lub prawne. Pod tym względem jest ona zbliżona do spółki cywilnej. Podobnie jak ona nie ma osobowości prawnej, w wyniku czego jej reprezentantami może być każdy ze wspólników. Co więcej, wszyscy oni odpowiadają solidarnie w przypadku gdy bezskuteczna okaże się egzekucja z majątku spółki. Spółkę jawną należy zarejestrować w KRS, czyli Krajowym Rejestrze Sądowym. Nie jest ona płatnikiem VAT, ale jej wspólnicy są zobowiązani do płacenia podatku dochodowego.

Spółka partnerska – charakterystyka

Spółkę partnerską mogą założyć tylko osoby fizyczne – zazwyczaj doradcy podatkowi, lekarze, adwokaci, architekci, czy rzeczoznawcy majątkowi. Przyjęło się, że są one zarezerwowane dla tzw. wolnych zawodów. Warto jednak zauważyć, że partnerzy nie muszą być jednak tej samej profesji. Aby założyć taką formę spółki, należy sporządzić umowę między co najmniej dwiema osobami pod rygorem nieważności, a następnie zarejestrować się w KRS. Powstały w ten sposób twór ma zdolność prawną, nie posiadając osobowości prawnej. Nie jest też płatnikiem podatku dochodowego, ale ma obowiązek płacić VAT.

Spółka komandytowa – charakterystyka

Spółkę komandytową mogą utworzyć minimum dwie osoby fizyczne lub prawne. Zazwyczaj jest to taki układ, w którym jedna z osób jest odpowiedzialna za funkcjonowanie działalności, natomiast druga ogranicza się do wkładu finansowego. W takiej formie wkład finansowy i odpowiedzialność za zobowiązania poszczególnych stron może znacząco się od siebie różnić. Spółkę komandytową należy zawrzeć poprzez umowę w formie aktu notarialnego, a następnie zarejestrować w KRS. Co ważne, taka działalność ma obowiązek prowadzenia pełnej księgowości. Spółka komandytowa nie ma osobowości prawnej, ale posiada zdolność prawną, sądową i procesową.

Spółka komandytowo-akcyjna – charakterystyka

Jest to forma działalności, w której komplementariusz, który jest aktywnym członkiem spółki, wnoszącym pomysł i realizującym go, łączy siły z akcjonariuszem, który wnosi do spółki jedynie kapitał. Strona pasywna, czyli akcjonariusz nie ma osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – charakterystyka

Jest to spółka kapitałowa – jedna z najpopularniejszych form wybieranych przez przedsiębiorców w Polsce. Mogą ją założyć osoby fizyczne, prawne, a nawet spółki handlowe. Ograniczeniem jest jednak kapitał zakładowy, który musi wynosić minimum 5000 zł. Spółka w takiej formie jest zobowiązana do prowadzenia pełnej księgowości, a ponadto ma osobowość prawną. To oznacza, że jej wspólnicy nie odpowiadają osobiście za zobowiązania przedsiębiorstwa.

Spółkę z o.o. tworzy się na podstawie umowy w formie aktu notarialnego i musi zostać zarejestrowana w KRS. Jest też podatnikiem CIT i VAT. Reprezentować może ją prokurent lub zarząd. Ze względu na stosunkowo wysokie obciążenia finansowe, taka forma działalności jest polecana przede wszystkim średnim i dużym przedsiębiorstwom.

Spółka akcyjna – charakterystyka

Spółka akcyjna jest dedykowana głównie przedsiębiorcom planującym wejść na giełdę. Dlatego też polecana jest ona największym przedsiębiorstwom. By ją założyć, wymagany jest duży kapitał – minimum 100 000 zł. Mogą to zrobić osoby fizyczne, prawne oraz spółki handlowe. W takiej formie prowadzenia działalności decyzyjny jest zarząd, natomiast akcjonariusze nie są odpowiedzialni osobiście za zobowiązania spółki. Z kolei ich zysk jest uzależniony od liczby posiadanych akcji. Spółka akcyjna jest zobowiązana do prowadzenia księgowości w pełnej formie.

Jak wybrać odpowiednią formę spółki dla swojej działalności?

Wybór odpowiedniej formy dla planowanej działalności nie jest zadaniem łatwym i wymaga wcześniejszego przygotowania. Przede wszystkim należy określić własne cele biznesowe, a także poznać plany, jakie mają w tym kontekście wspólnicy. Bardzo ważna jest znajomość zasad, według których działają poszczególne formy umów. W zapoznaniu się z nimi pomoże m.in. powyższa charakterystyka spółek w Polsce, warto jednak również przeanalizować koszty, które będzie trzeba ponieść w związku z planowanym założeniem działalności w danej formie.