Pakiet pięciu ustaw dla przedsiębiorców, czyli Konstytucja Biznesu ma na celu uporządkowanie i uproszczenie części mechanizmów polskiego obrotu gospodarczego. Jej najważniejsze zmiany weszły w życie już 30 kwietnia 2018 r. Co się zmieniło od tej pory i jaki ma to wpływ na polskie firmy? Jakie zmiany zostaną wprowadzone w roku 2020?
Czym jest Konstytucja Biznesu?
Konstytucja Biznesu to pakiet 5 ustaw zmieniających oblicze polskiego prawa gospodarczego. Celem ich wprowadzenia jest ułatwienie funkcjonowania przedsiębiorcom – zarówno tym, którzy działają już na rynku, jak i tym, którzy dopiero stawiają na nim pierwsze kroki lub mają dopiero taki zamiar. Nowe regulacje dotyczą m.in. kwestii zmniejszenia ilości formalności oraz wsparcia działalności w początkowym stadium rozwoju. Chodzi o to, by liczba firm zakładanych przez polskich przedsiębiorców zwiększała się, a te już istniejące miały szansę zwiększenia swojej konkurencyjności na rynku.
W ramach Konstytucji Biznesu weszły w życie następujące ustawy:
- Prawo przedsiębiorców – zastępująca wcześniejszą ustawę o swobodzie działalności gospodarczej,
- Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej,
- Ustawa o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców,
- Ustawa o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy,
- Ustawa o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Wśród najważniejszych zasad, które opracowano, są takie rozwiązania jak:
- zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść przedsiębiorcy,
- zasada przyjaznej interpretacji przepisów,
- domniemanie uczciwości przedsiębiorcy,
- zasada proporcjonalności (w wyniku której organ administracyjny może żądać tylko tych dokumentów, bez których nie może załatwić danej sprawy).
Zachęta do założenia własnej działalności
Jednym z głównych powodów opracowania rozwiązań w ramach Konstytucji Biznesu jest zachęcenie i ułatwienie postawienia pierwszych kroków w biznesie kolejnym osobom. Działalność nierejestrowa (nieewidencjowana) daje możliwość podjęcia pierwszego kroku w kierunku własnego biznesu tym, którzy zaczynają o tym myśleć, ale z różnych powodów boją się zaryzykować i postawić wszystko na własną firmę.
Takie rozwiązanie niewątpliwie pozwoli szczególnie młodym osobom sprawdzić się w roli przedsiębiorcy, a ponadto dorobić sobie dodatkowe pieniądze w alternatywny, zgodny z prawem sposób. Działalność nierejestrowa jest również dużym ułatwieniem m.in. dla blogerów, którzy chcą zarabiać na prowadzonym blogu, a jednocześnie np. nie rezygnować ze stałej pracy na etat.
Pakiet MŚP oraz Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorstw
W wyniku wprowadzanych zmian został powołany nowy organ, czyli Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorstw. Będzie on czuwał nad wdrażaniem rozwiązań zapisanych w Konstytucji Biznesu. Ma on dbać o interesy firm z sektora MŚP m.in. poprzez:
- występowanie do organów z wnioskami – np. o wydanie objaśnień prawnych,
- współpracę z organizacjami, które mają za zadanie chronić prawa przedsiębiorców,
- opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących przedsiębiorców.
Z kolei duża część wspomnianych wyżej rozwiązań dotyczących sektora MŚP, na straży których ma stać Rzecznik, weszła w życie 1 stycznia 2019 r. Do najważniejszych z nich zaliczyć można:
- zwiększenie limitu sprzedaży dla tzw. małych podatników do 2 mln euro, co w praktyce oznacza, że więcej podmiotów będzie mogło rozliczyć się w korzystny sposób,
- możliwość uwzględnienia dochodów małżonka oraz małoletniego dziecka w kosztach uzyskania przychodu,
- złagodzenie wymagań dotyczących okresowych szkoleń BHP.
Inny sposób przechowywania dokumentacji pracowniczej
Kolejną ważną i korzystną kwestią, tym razem nie tylko dla najmniejszych uczestników rynku, są nowe zasady przechowywania akt pracowniczych. Konstytucja Biznesu przewidziała zmiany również w tym obszarze. Weszły one w życie 1 stycznia 2019 r. Przedsiębiorcy zyskali możliwość prowadzenia tego rodzaju dokumentacji w formie elektronicznej. To minimalizuje koszty jej utrzymania i zwiększa bezpieczeństwo. Co więcej, w związku z wprowadzeniem e-akt, znacznie skrócono okres ich przechowywania. Do tej pory było to aż 50 lat. W wyniku zmian z 1 stycznia 2019 r. skrócono ten obowiązek do jedynie 10 lat.
Walka z zatorami płatniczymi
Natomiast już od 1 stycznia 2020 r. w życie weszła Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych. To kolejne rozwiązanie, które ma wspierać w głównej mierze małe i średnie firmy. W wyniku wprowadzenia tych przepisów przedsiębiorcy zyskują narzędzia pozwalające im zabezpieczyć się przed nieuczciwymi kontrahentami, którzy nie dotrzymują terminów płatności. Pozwalają również łatwiej odzyskać należności w sytuacji, gdy zaległość już powstała. Ważną zmianą jest przede wszystkim maksymalny termin zapłaty – 30 dni w transakcjach handlowych, gdzie dłużnikiem jest podmiot publiczny. Wyjątkiem są podmioty lecznicze, które mają na to 60 dni. Ustawa nakłada również m.in. obowiązek raportowania przez największe podmioty swoich praktyk płatniczych, a także przewiduje kary finansowe dla dłużników i tzw. ulgę na złe długi dla ich ofiar.
Sukcesja firmy
Do tej pory nie było w polskim prawie możliwości dziedziczenia majątku firmy. Z tego też powodu kłopotliwe było prowadzenie wielopokoleniowych przedsiębiorstw rodzinnych. Sytuację zmieniają zapisy ustawy z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (która weszła do użytku 25 listopada 2018 r.). Umożliwiają one podjęcie ważnych decyzji o jeszcze za życia właściciela firmy. Ustanowienie zarządcy sukcesyjnego można obecnie załatwić już za sprawą kilku kliknięć, natomiast korzyści wynikające z takiego działania mogą być nieocenione dla przyszłości przedsiębiorstwa. Dzięki wcześniejszemu wyznaczeniu osoby zarządzającej możliwe jest płynne kontynuowanie działalności po odejściu jej właściciela, z zachowaniem bieżących zobowiązań, należności i umów.
Konstytucja Biznesu 2020, czyli zmiany planowane na bieżący rok
Mimo że większość zapisanych w Konstytucji Biznesu przepisów już funkcjonuje, część zmian wciąż jeszcze przed nami. W 2020 r. w życie wejdą m.in. takie nowe rozwiązania jak:
- prosta spółka akcyjna (1 marca 2020 r.), czyli nowa forma prawna dedykowana przede wszystkim przedsiębiorstwom typu start-up,
- mały ZUS plus (od 1 lutego 2020 r.), czyli składki ZUS liczone od dochodu zamiast przychodu.
Z kolei z początkiem roku 2020 weszło w życie wiele zapisów z Pakietu Przyjazne Prawo. W związku z tym przedsiębiorcy zyskali również:
- prawo do popełnienia błędu (obejmujące nowych przedsiębiorców zarejestrowanych w CEIDG; wprowadzające możliwość korekty błędu),
- rozszerzenie definicji rzemieślnika (wykonywanie danego rzemiosła jest teraz możliwe nie tylko przez osobę fizyczną, ale również przez spółkę jawną, komandytową, komandytowo-akcyjną czy jednoosobową spółkę kapitałową pod warunkiem, że jeden ze wspólników ma stosowne uprawnienia, a pozostali członkowie są jego krewnymi w linii prostej),
- większe możliwości podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej przez naukowców już pracujących w Polsce, a pochodzących z zagranicy,
- możliwość przebadania się na własny wniosek względem sanitarno-epidemiologicznym (dotyczy pracowników z branży gastronomicznej).
