Przeprowadzenie całorocznego zestawienia posiadanych aktywów i pasywów staje się jednym z obowiązków subiektów zarządzających działalnością. Powinność ta wynika z ustawy o rachunkowości a dla subiektów nadzorujących podatkowe księgi przychodów i rozchodów, podstawowym dokumentem prawnym w tym zakresie staje się werdykt Ministra Finansów z 26.08.2003 dotyczący prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów Znaczna część aktywów inwentaryzowanych jest drogą spisu z natury, dlatego też uznaje się go za podstawową metodą remanentu. Ideą spisu z natury, będącego jedną z postaci audytu wewnętrznego, jest zdefiniowanie realnego stanu pokładów majątkowych (aktywów) i początku ich przynależności (pasywów), by na takiej podstawie porównać dane rzeczywiście uzyskane w wyniku remanentu z informacjami wypływającymi z ksiąg. Obowiązek stworzenia spisu z natury (półwyrobów, materiałów (surowców) fundamentalnych oraz wspomagających, braków i odpadków, towarów handlowych, gotowych wyrobów) tworzy się między innymi na zakończenie każdego roku podatkowego, ponieważ jego priorytetem jest ustalenie rzeczywistego przychodu osiągniętego przez płatnika podatków. Dodatkowo istnieje kilka sytuacji, które prowokują powstanie obowiązku sporządzenia spisu z natury: - Zamknięcie firmy – w w takiej sytuacji spisem z natury trzeba objąć także wyposażenie,, - Otwarcie firmy, - Zmiana wspólnika lub relacji udziałów - Zarządzenia jednostki podatkowej. O planach zrobienia spisu z natury w innym czasie niż na dzień 1 stycznia, 31 grudnia oraz na dzień rozpoczęcia firmy płatnicy podatkowi są zmuszeni poinformować na piśmie odpowiedniego naczelnika skarbówki w czasie co najmniej 7 dni przed datą sporządzenia niniejszego spisu. Spis z natury rozumiany jest przez kolejne spisywaniu składników konkretnych pól edycji przez dokonywanie odpowiednich ustaleń takich jak rachowania, mierzenia, pomiar wagi lub oszacowania ilości. Musi być udokumentowany na piśmie i stworzony starannie i trwale. Przyjęło się, iż powinien on zawierać następujące dane: - ponumerowane arkusze spisu z natury, - wartość wynikającą z pomnożenia wielkości asortymentu przez jego cenę jednostkową, - nazwę firmy/ imię i nazwisko właściciela, - klauzulę 'Spis zakończono na pozycji…', - jednostkę miary, - ilość potwierdzoną podczas zestawienia, - sumaryczną wartość spisu z natury, - podpisy osób sporządzających inwentaryzację i uczestniczących w spisie,, - koszt w złotych i groszach za jednostkę miary, - specjalistyczne nazwanie asortymentu i pozostałych składników objętych inwentaryzacją, - datę sporządzenia zestawienia - podpis właściciela przedsiębiorstwa (współwłaścicieli). Spis z natury, jako jedna z form audytu wewnętrznego działalności, ma za zadanie ustalenie faktycznego stanu majątku przedsiębiorstwa. Rzetelne, szczegółowe i kompletne zrobienie remanentu pozwala na ustalenie realnego wyniku finansowego, a w następstwie tego, zrobienie prawidłowych kalkulacji podatkowych.
