Zrobienie całorocznego spisu posiadanych aktywów i pasywów jest jednym z powinności subiektów zarządzających przedsiębiorstwem. Powinność ta wynika z ustawy o księgowości a dla subiektów prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów, fundamentalnym dokumentem prawnym w tym zakresie jest zarządzenie Ministra Finansów z 26.08.2003 w sprawie tworzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów Znaczna część aktywów inwentaryzowanych jest drogą spisu z natury, stąd też uznaje się go za fundamentalną metodą remanentu. Celem spisu z natury, który jest jedną z form kontroli wewnętrznej, staje się ustalenie rzeczywistego stanu zasobów majątkowych (aktywów) oraz początku ich pochodzenia (pasywów), by na tej podstawie porównać dane faktycznie otrzymane w wyniku remanentu z informacjami wypływającymi z ksiąg. Przymus sporządzenia spisu z natury (braków i odpadków, asortymentu handlowego, półwyrobów, materiałów (surowców) fundamentalnych i pomocniczych, gotowych wyrobów) powstaje m.in. na zakończenie każdego roku podatkowego, gdyż jego najważniejszym celem jest ustanowienie realnego przychodu osiągniętego przez podatnika. Dodatkowo jest kilka okoliczności, które rozpoczynają powstanie przymusu przeprowadzenia spisu z natury: - Likwidacja firmy – w tym wypadku spisem z natury należy objąć też sprzęt i umeblowanie,, - Zmiana współwłaściciela lub stosunku udziałów, - Rozpoczęcie firmy - Rozporządzenia jednostki podatkowej. O planach stworzenia spisu z natury w innym terminie niż w dniu 1 stycznia, 31 grudnia a także w dniu rozpoczęcia firmy płatnicy podatkowi są obowiązani zawiadomić na piśmie odpowiedniego naczelnika urzędu skarbowego w terminie co najmniej siedmiu dni poprzedzających datę stworzenia tego spisu. Spis z natury rozumiany jest przez kolejne spisywaniu składników konkretnych pól spisowych poprzez dokonywanie konkretnych pomiarów takich jak rachowania, pomiar wysokości i szerokości, pomiar wagi albo oszacowania ilości. Musi być udokumentowany na piśmie i przygotowany w sposób staranny i trwały. Przyjęto, iż musi on posiadać następujące informacje: - nazwę firmy/ imię i nazwisko właściciela, - podpisy osób tworzących spis i biorących udział w inwentaryzacji,, - zapis 'Spis zakończono na pozycji…', - datę sporządzenia zestawienia, - ilość stwierdzoną podczas spisu, - szczegółowe nazwanie towaru i innych składników objętych spisem, - wartość wypływającą z przemnożenia wielkości towaru przez jego koszt jednostkowy, - cenę w złotych i groszach za jednostkę miary, - łączną wartość spisu z natury, - jednostkę miary, - ponumerowane arkusze spisu z natury - podpis właściciela przedsiębiorstwa (wspólników). Spis z natury, jako jedna z metod inspekcji wewnętrznej działalności gospodarczej, ma za zadanie ustalenie faktycznego zasobu majątku firmy. Solidne, wnikliwe oraz całościowe przeprowadzenie remanentu umożliwia stwierdzenie faktycznego wyniku finansowego, a w następstwie tego, dokonanie poprawnych rozliczeń podatkowych.