We współczesnym świecie funkcjonują tak różnorodne organizacje jak na przykład przedsiębiorstwa (w formie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, spółek komandytowych itd.), stowarzyszenia, spółdzielnie czy Skarb Państwa. Choć specyfika działalności poszczególnych organizacji jest niepowtarzalna, to łączy je przede wszystkim jeden wspólny element — jest nim fakt posiadania statusu osoby prawnej. Co to oznacza? W artykule przedstawiona została definicja osoby prawnej.
Osoba prawna — podstawowe informacje
Można spotkać się z wieloma definicjami określającymi, czym w rzeczywistości jest osoba prawna. Zazwyczaj, nie ma w nich znaczących rozbieżności — osoba prawna to taki podmiot, który powstał w wyniku trwałego zespolenia zasobów, tzn. ludzi, kapitału, nieruchomości i rzeczy ruchomych i jest wyodrębniony na gruncie prawa cywilnego. Osobę prawną identyfikuje się za pomocą unikalnej nazwy oraz siedziby.
W definicji osoby prawnej ważną rolę odgrywa pojęcie celu. Istotą osoby prawnej jest realizacja określonych zadań. Przykładowo, dla spółki z o.o. jest to wypracowanie zysku w ramach działalności gospodarczej, a w przypadku fundacji — osiąganie celów określonych w statucie.
Jakie grupy podmiotów zaliczają się do grona osób prawnych?
Zgodnie z art. 33 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks Cywilny, do grona osób prawnych należą: Skarb Państwa oraz jednostki organizacyjne, których sposób działania jest regulowany przez przepisy odrębne. Przykładowo, w przypadku spółek kapitałowych jest to ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych.
Do grupy osób prawnych zalicza się, oprócz Skarbu Państwa oraz spółek, także kościoły, fundacje, uczelnie wyższe itp.
Osobowość prawna — podstawa funkcjonowania osób prawnych
Co do zasady, tego typu podmiot dysponuje tzw. osobowością prawną, czyli zdolnością do bycia podmiotem praw i obowiązków, a także możliwością wykonywania czynności prawnych. Osobowość prawna jest przyznawana wraz z wpisaniem podmiotu do określonego rejestru (np. Krajowego Rejestru Sądowego).
Na osobowość prawną składają się takie elementy jak:
- zdolność prawna,
- zdolność do czynności prawnych.
Zdolność prawna
Za zdolność prawną uznaje się bycie podmiotem praw oraz obowiązków określonych przez prawo cywilne. Może być to np. prawo do bycia właścicielem danej rzeczy ruchomej. Zdolnością prawną dysponują także osoby fizyczne.
Zdolność do czynności prawnych
Zdolność do czynności prawnych to w świetle prawa cywilnego uprawnienie zezwalające na dokonywanie — we własnym imieniu — czynności zmierzających do powstania, ustania lub zmiany istniejącego prawnego. Rozumie się przez to między innymi możliwość zaciągania zobowiązań oraz podpisywania umów.
Co odróżnia osobę prawną od osoby prywatnej?
Choć osoby prawne z definicji dysponują osobowością prawną, w której zawarta jest np. możliwość zawierania we własnym imieniu umów, to w kwestii tej — w porównaniu z osobami fizycznymi — obowiązują pewne ograniczenia. Przede wszystkim, osoba prawna nie ma możliwości sporządzania testamentu. Tego typu podmiot nie może także przekazywać spadku.
